Meten van U water is weten. Laat de vijver tot rust komen, niet steeds de boel overhoop halen. Het kan vijf jaar duren voordat de vijver in evenwicht is met planten en de dieren in en om de vijver.

Verzameling van verschillende adviezen over vijverwater

De belangrijkste factor voor het vijvermilieu is het water, waarvan de samenstelling immers direct van invloed is op de groei van de waterplanten, de ontwikkeling van de micro-organismen en de conditie van de vissen.

Het water moet dan ook alle elementen bevatten, die noodzakelijk zijn voor de biologische en chemische processen in het milieu. Vooral de hardheid van het water speelt een grote rol, maar voor een goede plantengroei zijn ook voedingsbestanddelen en sporenelementen van groot belang.

De gezamenlijke hardheid (gh-waarde)

De gezamenlijke hardheid van het water bepaald door calcium en magnesium. Dit wordt de GH-waarde van het water genoemd, uitgedrukt in Duitse hardheidsgraden (DH). Een juiste GH-waarde van vijverwater (tussen8 en 12 DH) is om diverse redenen van belang.

De meeste soorten vijverplanten groeien optimaal in het middelharde water en ook de ontwikkeling en activiteit van micro-organismen is optimaal.

Bij deze waarden is ook de zuurstofvoorziening het beste gewaarborgd.
Wanneer buiten het groeiseizoen het CO2 aanbod stijgt, is de kans op verzuring gering. Bij GH-waarden van 8 tot 12 DH zal het teveel aan CO2 namelijk worden gebonden door het calcium. Daardoor is er geen gevaar voor verzuring of zuurstofgebrek te duchten.

Door weersinvloeden (regen, hagel, sneeuw) en biologische processen onthardt het vijverwater voortdurend. Het is daarom wel nodig de GH-waarde een aantal malen per jaar te controleren. In iedere geval in het voorjaar en het najaar.

De GH-waarde is met een eenvoudige GH testset te bepalen. Wanneer die lager is dan 8 DH, is het raadzaam de waarde met een GH-plus preparaat te verhogen.

Ligt de GH onder 6 DH, dan moeten er zeker maatregelen worden genomen.

De pH-waarde en het CO₂.

Hoewel de pH-waarde geen opgeloste stof in het water vertegenwoordigt maar veel meer een toestand aangeeft waarin het water zich bevindt, is inzicht in deze waarde van belang, vooral omdat het ons iets vertelt over het CO₂-gehalte in het water.

Wel moeten we hiervoor ook de waarde van de carbonaathardheid weten. Als beide waarden bekend zijn, kunnen we vrij nauwkeurig het vrije CO₂-gehalte in mg. per liter water bepalen. Voor een goede plantengroei is minimaal 5 mg. CO₂ per liter vijverwater nodig.

Zie hiervoor de afgebeelde grafiek.

Het in het water opgeloste CO₂ is dus medebepalend voor de pH-waarde. Bij een gegeven carbonaathardheid en voldoende CO₂, zal de pH-waarde relatief laag zijn; bij een zelfde KH maar onvoldoende CO₂ is de pH-waarde relatief hoog.

Het CO₂-gehalte is gedurende een etmaal overigens niet constant. Het fluctueert onder invloed van dag en nacht (assimilatieproces).

Onderwaterplanten nemen met behulp van licht CO₂ op en geven zuurstof af. Het CO₂-gehalte vermindert derhalve naarmate de dag vordert. ‘s Nachts is het proces omgekeerd; de planten nemen zuurstof op (zij het beperkt) en geven CO₂ af (zij het beperkt).

Micro-organismen, de grootste producenten van CO₂, produceren zowel overdag als ‘s nachts. Dat betekent dat het CO₂ zich ‘s nachts zal ophopen en in de namiddag beduidend zal afnemen.

Dit proces doet zich overigens alleen voor in goed functionerende waterpartijen, dat wil zeggen, wanneer er sprake is van een groeiend bestand onderwaterplanten en voldoende activiteit van de micro-organismen. Met de pH-waarde kunnen we dit proces controleren.

Als de pH-waarde ‘s morgens vroeg relatief laag is (pH 7-8) en ‘s avonds relatief hoog (pH 8-9) dan functioneert het vijvermilieu. De planten zullen goed groeien en het water zal helder zijn.

Wanneer de pH echter ‘s morgens en ‘s avonds even hoog is (pH 9 of hoger), is er sprake van stagnatie: de onderwaterplanten groeien niet en het beeld is een vijver vol algen.

Na het groeiseizoen zal de pH-waarde dalen. De groei van waterplanten (en algen) stagneert.

Zij nemen dus geen CO₂ meer op. Het CO₂-gehalte in de vijver zal daardoor langzaam toenemen.

Indien de GH-waarde (zie hoofdstuk GH) hoog genoeg is, kan het teveel aan CO₂ zich binden tot carbonaat en zal het milieu niet verzuren. De pH-waarde komt niet onder de pH 7.

Is de GH-waarde echter te laag, dan is er onvoldoende calcium aanwezig om het overtollige CO₂ te binden. Het milieu verzuurt en er treedt zuurstof gebrek op.

Nitraten en fosfaten.

Nitraten en fosfaten zijn primaire voedingsstoffen voor plantaardige organismen. Dat wil dus zeggen voor alle waterplanten in de vijver, maar ook voor de algen.

Nitraten en fosfaten komen op diverse manieren in het vijvermilieu terecht. De grootste hoeveelheden komen vrij bij de afbraak van organische bestanddelen (plantenresten, bladerloof etc.) door micro-organismen.

Alle stoffen waaruit het blad is opgebouwd (de biomassa), komen bij dit proces weer vrij in het milieu. Naast vele sporenelementen en mineralen zijn dat stikstofverbindingen (nitraten) fosfaten en koolstoffen (CO₂).

een goed functionerend milieu, met voldoende plantengroei, vormen deze terugkerende voedingsstoffen geen probleem. De waterplanten nemen de voeding op en zetten die om in bladgroen.

Wanneer echter de hoeveelheid voedingsstoffen zodanig toeneemt dat de aanwezige waterplanten niet meer alles kunnen opnemen, ontstaat er een probleem. Voedingsoverschot betekend automatisch algengroei.

Hoe groot of hoe klein de vijver ook is, er zal regelmatig onderhoud moeten plaatsvinden. Het belangrijkste onderhoud plegen we in het najaar. We moeten de vijver dan "oogsten" van een teveel aan organische bestanddelen.

Overigens ontstaat een voedingsoverschot niet alleen door een bovenmatige hoeveelheid organische bestanddelen, maar vooral ook door stagnatie van de plantengroei of door simpele feit dat er niet voldoende planten in het milieu aanwezig zijn.

Stijgende concentraties van nitraten en fosfaten zijn voor het vijvermilieu een probleem, en altijd de oorzaak van algengroei.

Er is eigenlijk maar één goede remedie tegen en dat is het aanbrengen van veel meer groeiende waterplanten. Daarbij moet de vijver in het najaar "geoogst" worden.

Water heeft een bepaalde kwaliteit nodig om geschikt te zijn voor de vijver. De belangrijkste waardes voor vijverwater zijn: -ZUURSTOF is o2 -ZUURTEGRAAD is pH. De ideale pH voor vijverwater ligt tussen 6,8 en 7,8 graden ph. -TOTALE HARDHEID is GH. De ideale GH voor vijverwater ligt tussen 10 en 15 graden GH. -KARTBONAATHARDHEID is KH. De ideale KH voor vijverwater ligt tussen 6 en 11 KH. -NITRIET is NO2. De ideale NO2 waarde voor vijverwater is 0. -NITRAAT is NO3. De ideale NO3 waarde voor vijverwater is 0. -AMMONIAK is NH4. De ideale NH4 waarde voor vijverwater is 0.

Vorm

De vorm van een vijver is niet van wezenlijk belang, mits die vorm maar eenvoudig is. Sommige van de gegeven voorbeelden zien er wel wat ingewikkeld uit, maar in wezen zijn het rustige geometrische vormen.

Over de situering van een vijver is, in het hoofdstuk tuinontwerpen, al het een en ander gezegd. Het hoogste ideaal van een tuinarchitect is een vijver zo te ontwerpen en te situeren, dat men de indruk krijgt dat die vijver er al lag, voordat de tuin ontworpen en het huis gebouwd werd.

Aan die natuurlijkheid kan een goed gekozen vijverbeplanting veel bijdragen. Vooral de planten die om de vijver staan, moeten echte oeverplanten zijn, of op zijn minst de indruk wekken bij het water te behoren. Dit laatste kan met een aardig voorbeeld worden verduidelijkt.

Men stelle zich een kunstmatige vijver voor die ruim boven het grondwater ligt. Die grond is dus niet drassig en daarom kan een Iris germanica daar goed gedijen, want een Iris germanica houdt niet van natte grond, maar hij lijkt wel aardig op zijn familielid Iris pseudacorus en dat is wel een echte oeverplant.

Als er sprake is van een echte natuurlijke vijver en een natuurlijke oever, dan moet men zulke grappen vanzelfsprekend niet uithalen.

De bereikbaarheid van een vijver is niet alleen van belang voor het van nabij bewonderen van de waterplanten en de vissen, maar ook voor het onderhoud.

Afmeting

De vraag hoe groot een vijver moet zijn in relatie tot de afmetingen van de tuin, kan eenvoudig worden beantwoord. Een vijver is nooit te groot en nooit te klein voor een tuin en een tuin is nooit te groot en nooit te klein voor een vijver.

Situering

Een vijver moet in de volle zon liggen, maar aan de noordzijde van een kleine vijver mag wel een toepasselijke struik staan en aan de oevers van grote vijvers mogen zelfs enkele flinke struiken of een boom staan.

Als de omstandigheden het toelaten, is het aantrekkelijk om een vijver zo te situeren, dat hij vanuit de woonkamer goed zichtbaar is. Als bovendien bij de vijver nog een zitgelegenheid gemaakt kan worden, is dat de mooiste combinatie.

Hoogteligging

Hoewel het logisch lijkt, is het beslist niet noodzakelijk, dat de vijver op het laagste punt van een tuin wordt aangelegd. Het kan zelfs zeer charmant zijn als een vijver een eindje boven de daarbij gelegen zitgelegenheid uitsteekt.

Uiteraard gaat het dan om een kunstmatige vijver, want bij een z.g. natuurlijke vijver is de waterhoogte afhankelijk van het plaatselijk grondwaterpeil.

Vijverdiepte

De optimale diepte van een vijver is ongeveer 100 cm. Niet alleen omdat sommige belangrijke waterplanten die diepte verlangen, maar ook om kikkers, vissen en andere waterdieren in strenge winters een betere overlevingskans te geven. Ook is de kans op ongewenste algenvorming en Eendekroos geringer dan bij ondiepe vijvers.

Waterstand

De mooiste waterstand bij kunstmatige vijvers is, als het water enkele centimeters onder de vijverrand staat. Het hemelwater is niet toereikend om het water constant op dat peil te houden.

Het is daarom nodig om ongeveer eenmaal per week de vijver bij te vullen. Door bij warm weer het water met kracht in de vijver te spuiten, kan het zuurstofgehalte ook nog wat worden opgevoerd.

Tenslotte moet als het ware strijkend over het wateroppervlak worden gespoten om stof en andere ongerechtigheden weg te vegen.

Waterverversing

Waterverversing vijver Slechts in bijzondere gevallen is het noodzakelijk om het vijverwater te verversen. De geschiktste tijd is dan november-december.

Of dit met leidingwater of met hemelwater geschiedt, maakt niet zo veel uit, want beide hebben voor- en nadelen. Hoogstens geniet leidingwater enige voorkeur.

Een overloop is zelden of nooit nodig. Door het plaatsen van een circulatiepomp kan men o.a. een kleine waterval creëren. Een fontein is ook mogelijk, maar die mag dan niet hoger spuiten dan een paar decimeter, omdat een hoog opspuitende fontein nadelig is voor sommige waterplanten.

Een circulatiepomp biedt het voordeel dat het zuurstofgehalte op peil blijft, maar heeft het nadeel dat nuttige micro-organismen door de pomp worden aangezogen. Eerlijk gezegd is dit nadeel veel groter dan het genoemde voordeel.

Als de pomp vlakbij de waterval wordt opgesteld, levert dit nog het minste nadeel op. Het is in ieder geval verstandig om de pomp niet te vaak aan te zetten.

ALGEN BESTRIJDEN:

We hebben gezien dat de groene kleur van water wordt veroorzaakt door het kleuren van de algen. Om het water helder te houden moeten we dus iets verzinnen om dit te voorkomen. Ik heb reeds veertig jaren geleden de oplossing gevonden.

Als de vijver wordt gevuld met water (bij voorkeur leidingwater) en er worden zo snel mogelijk (binnen 24 uren) voldoende en goede zuurstofplanten in het water gezet, dan zal het water helder blijven.

Voldoende betekent 4 bosjes of 1 mandje per 1000 liter water. Glanzend fonteinkruid (Potamogeton lucens) is de belangrijkste zuurstofplant, 3/4 van de benodigde hoeveelheid gebruik ik als basisbeplanting en ik vul dit dan aan met andere soorten.

De meeste zuurstofplanten kunnen niet tegen verzuring van het water. Zorg er dus voor dat U geen materialen of producten gebruikt die het water verzuren.

WAT DOEN ZUURSTOFPLANTEN:

Zuurstofplanten hebben drie hoofdtaken. 
1. Ze halen voedingsstoffen uit het water, daar groeien ze van. 

2. Door middel van het assimilatieproces produceren ze zuurstof, van levensbelang voor het onder waterleven. 

3. Ze produceren een "remstof" die er voor zorgt dat algen niet kunnen groeien (allelopathie). Vooral deze laatste functie is van belang voor het helder houden van het water. Als de algen niet kunnen groeien, kunnen ze ook niet groenkleuren en blijft het water dus helder.

VOEDINGSSTOFFEN:

De hoeveelheid voedingsstoffen in het water drukken we uit met het begrip DH (Duitse hardheid of algemene hardheid).

Vraag even bij Uw waterleverancier naar de DH in Uw leidingwater. Als de DH hoger is dan 12 hoeft U nooit bij te mesten. Is de DH lager dan 12 dan kunt U bijmesten met VIJVERSCHOON.

Op de bus staat hoeveel U dient te gebruiken. Dit mag maar 1 maal per jaar, het liefst in het voorjaar
VISSEN:

Zuurstofplanten zijn van levensbelang, koop dus geen vissen die de planten opeten. Wilt U dus karperachtigen in Uw vijver, dan zult U een heel ander type vijver moeten maken.

De meest ideale vijvervis is nog steeds de goudwinde. Doe niet te veel vissen in Uw vijver en wacht 4 weken voor U ze uitzet. Ik heb hier de volgende formule voor: de eerste 5 m2 wateroppervlak 2 vissen per m2, voor iedere volgende 5m2 2 vissen per 5m2


HOE KRIJG IK MIJN VIJVER WEER GOED:

Als het water in Uw vijver groen is of het was vorige jaar groen, zult U helemaal opnieuw moeten beginnen. Wacht tot eind april, informeer of de goede zuurstofplanten verkrijgbaar zijn en ga dan pas aan de slag.

Alles zal uit de vijver moeten, zowel het water als de blubber. Mandjes met zuurstofplanten en waterlelies die nog goed zijn, kunt U weer gebruiken. Zorg dat ze tijdens het schoonmaken niet uitdrogen, U kunt er een krant omdoen en dan plastic zodat de planten niet verdrogen.

Dweil de vijver uit, zodat alle water en modder er uit zijn.
Vul de vijver weer met leidingwater en zet zo snel mogelijk de goede zuurstofplanten in het water.  Omdat in leidingwater niet het noodzakelijke micro-organisme aanwezig is dient U een enting toe te voegen.

Een enting is een zak water uit een andere gezonde heldere vijver. Als de DH lager is dan 12 kunt U nu ook Vijverschoon en zout toevoegen.
 

 VOORJAARS-ADVIEZEN